Zorglandschap 2030
Zorglandschap 2030
Opinieonderzoek onder 20 sleutelfiguren uit het Nederlandse zorglandschap
Deel 1: De opgave in de zorg
De zorg verandert. Het zorglandschap staat onder druk: een stijgende en complexere zorgvraag als gevolg van veranderende demografie, een ‘tsunami’ aan technische innovaties en onzekere politieke ontwikkelingen. Nederland moet en wil daarom naar een toekomstbestendig zorglandschap. Het zorglandschap zien we als een netwerk aan organisaties en voorzieningen waar zorg wordt verleend of die op een of andere manier een rol hebben in de zorgketen. Hoe ziet dat toekomstbestendige zorglandschap er uit? Wat gebeurt er op dit moment?
Ontwikkelingen in het zorglandschap, anno 2017
De grenzen in de zorg -tussen de eerste, tweede en derde lijn c.q. tussen cure en care- lijken steeds meer te vervagen. Preventieve zorg groeit, ziekenhuiszorg verschuift deels naar de huisarts, de ligduur in het ziekenhuis loopt terug, nieuwe en betere (dag)behandelmethoden komen op. We zien dat patiënten, al dan niet geholpen door het internet, niet langer als vanzelfsprekend voor de zorgverlener in de buurt kiezen. De toenemende behoefte aan transparantie in kwaliteit en veiligheid speelt hier een rol. Dit heeft gevolgen voor de voorwaarden die zorgverzekeraars stellen, waarbij het er om gaat de patiënt de juiste zorg op de juiste plaats te geven tegen de laagst mogelijke kosten. Ziekenhuizen moeten adaptief zijn en hun zorgaanbod richten op de behoeften van de patiënt. Fusies, samenwerkingsverbanden en specialisaties zijn aan de orde van de dag.
De overgang van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving is ander overheidsbeleid. Er wordt geld uitgetrokken voor het realiseren van digitale toegang tot het eigen medisch dossier. Daarnaast houdt de beperking van de explosieve stijging van de zorgkosten de politiek bezig (ongeveer 30% van de rijksoverheidsuitgaven!). Goede, betaalbare gezondheidszorg blijft een enorme uitdaging voor de politiek, zorgaanbieders en verzekeraars. Waar ziekenhuizen steeds worden geconfronteerd met nieuwe regels en systemen, is er een roep om vermindering van de bureaucratie.
De zorg is bij uitstek een veld, dat onder invloed staat van technologische innovatie. Er is de ontwikkeling van semi-medische oplossingen voor ‘mensen thuis’: draagbare bloeddruk en analysemeters, diagnosticerende pleisters en zelfdiagnose-apps. Daarnaast zijn er meer complexe vernieuwingen zoals operaties en ingrepen met Augmented Reality, 3D-prints van botprotheses en koolstoflichaamsdelen, de inzet van robots e.d. Technologie automatiseert steeds meer zorgtaken -denk aan automatische toediening van medicijnen- maar personeel met het juiste technische inzicht is niet vanzelfsprekend. ‘Big data’ wordt gebruikt om betere en snellere diagnoses te stellen, zie IBM Watson. Het ziekenhuis gaat zo meer en meer op een datacenter lijken. Beeldvormende technieken stellen binnen één week vast of een behandeling aanslaat, ter voorkoming van verspilling van medicijnen en onnodige belasting van patiënten. Waar ligt de grens tussen techniek, efficiëntie en waarden zoals menselijk contact en privacy van patiënten?
Anno 2017 ligt de focus in ons zorgsysteem sterk op méér doen met minder. Dus op kosten verlagen en efficiëntere processen. Ook vertellen innovators ons dat nieuwe technische ontwikkelingen heel snel gaan en onvoorstelbare gevolgen zullen hebben voor de zorg. Tegenover deze financieel technische drivers staat de aloude behoefte aan sociaal contact en menselijke aandacht in de zorg.
Om iets te kunnen zeggen over het zorglandschap van de toekomst is het belangrijk om zicht te hebben in deze technische en sociale ontwikkelingen: hoe gaan zij zich de komende jaren tot elkaar verhouden? En wat betekenen deze ontwikkelingen voor de (fysieke) plekken waar zorg wordt verleend?
Zo snel als de zorg geacht wordt zich aan te passen aan de ontwikkelingen, zo traag is vastgoed. De zorggebouwen zouden de veranderende zorgprocessen optimaal moeten ondersteunen, duurzaam en dus zoveel mogelijk toekomstbestendig moeten zijn. Hoe houden we de zorg betaalbaar, veilig, goed verspreid over Nederland en wat betekent dit dan voor de huidige ziekenhuizen en gebouwen?
De centrale vragen in de Delphi
In deze Delphi gaan we op zoek naar het beeld van het zorglandschap in 2030, het pad hiernaartoe en de bijdrage die het huidige zorglandschap aan de toekomst kan leveren. Tegen deze achtergrond staan de volgende 3 blokken van 2 vragen centraal:
1.
Wat zijn de belangrijkste 3 waarden van burgers en zorgconsumenten in 2030 als het gaat om de zorg en een gezond leven?
2.
Wat zijn de belangrijkste 3 voorwaarden die deze waarden stellen aan de organisatie(s) en inrichting van het zorglandschap van 2030?
3.
Geef een beschouwing hoe het pad naar het zorglandschap van 2030 er uit ziet? Wat is de volgordelijkheid en samenhang der dingen?
4.
Schets de (veranderende) verdeling van rollen en taken van belang-rijkste stakeholders? En … hoe verandert uw eigen werk in de zorg?
5.
Hoe ziet het zorgvastgoed eruit in het zorglandschap in 2030?
6.
Hoe kan het huidige vastgoed bijdragen aan de transitie naar het zorglandschap 2030?
De vragen zijn voorgelegd aan 20 sleutelfiguren uit het Nederlandse zorglandschap. Bestuurders, ondernemers en experts uit de werelden van zorg, politiek, industrie, wetenschap en maatschappij gaven hun antwoorden. Dit rapport geeft de hoofdlijnen van de antwoorden.
Rapport "Transitie naar het zorglandschap van 2030"
Bent u benieuwd naar de antwoorden op deze vragen en de andere inzichten en uitkomsten van de Delphi? Klik dan hier om het volledige rapport aan te vragen.
Met dank aan*
Jaap van den Heuvel, Voorzitter Raad van Bestuur Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk, Bijzonder hoogleraar Healthcare Management aan de Universiteit van Amsterdam;
Cathy van Beek, Lid Raad van Bestuur RadboudUMC;
Vincent Weijers, Executive Vice President / CEO Benelux and France bij Mediq BV;
Lea Bouwmeester, Tweede Kamerlid PvdA;
Matthijs Blokhuis, Managing Director bij Noaber Foundation;
Fred Krapels, Directeur Markt en Consument bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport;
Kenneth Fernald, Partner bij Evolvalor;
Jaap Maljers, Co-Founder / Owner INCISION;
Robert Muijsers, Owner Arbol Healthcare Real Estate;
Joop Hendriks, Voorzitter Raad van Bestuur Noordwest Ziekenhuisgroep;
Frits van Merode, Hoogleraar Logistiek en Operations Management in de zorg aan de Universiteit van Maastricht;
Pieter Duif, Hoofd Vastgoed en Huisvesting UMC Utrecht;
Jan Kimpen, Chief Medical Officer bij Royal Philips;
Dianda Veldman, Directeur-bestuurder van Patiëntenfederatie NPCF;
Sander Klous, Hoogleraar Big Data Ecosystems for Business and Society aan de Universiteit van Amsterdam, Partner verantwoordelijk voor Data & Analytics bij KPMG Advisory;
Norbert Hoogers, Directievoorzitter Zilveren Kruis;
Jan Hendrik Egberts; Managing Director Veritas Investments;
Emma Bruns, MD PHD investigator Academic Medical Center (AMC), Freelance Journalist NRC Media.
* De panelleden en hun rol(len) bij de start van het Delphi onderzoek.