3. Intermezzo: 3 bijzondere verhalen
Deel 3:
Intermezzo I -3 bijzondere verhalen
De drie verhalen in dit intermezzo zijn elk van een andere deelnemer aan de Delphi. Het zijn uitgebreidere quotes uit een bevlogen en afgewogen betoog of overpeinzing. De drie verhalen zijn vooral bedoeld ter inspiratie rond het 1e thema van de Delphi: wat zijn de grote vraagstukken in de komende 5 tot 10 jaar als het gaat om de versnelling van de energietransitie en welke kennis en innovatie is dan noodzakelijk?
In de transitiefase domineert het niet-weten
“We bevinden ons momenteel in een transitiefase, van het ene samenlevingsmodel, naar het andere. En dat creëert spanningen en roept heel veel vragen op. Ondertussen is het makkelijk om onze aandacht volledig te wijden aan de praktische uitdaging van de energietransitie, en om deze transitie op basis van bestaande structuren en afspraken ‘uit te rollen’, volgens een ingenieursachtige blauwdruk. Er is momenteel veel gedoe als het gaat om de governance van de transitie. Wie is waarvoor verantwoordelijk? Werken we wel of niet met een groot plan? Provincies, gemeenten en het rijk vinden het lastig om er samen uit te komen. Juridische kaders spreken elkaar tegen. Top-down benaderingen zoals de rijkscoördinatieregeling, roepen grote weerstand op.
Om op de juiste wijze te kunnen manoeuvreren in deze transitiefase, is het in mijn perspectief van belang om te kijken naar meer fundamentele vragen die opkomen als we serieus nemen dat onze individualistische, materiële samenleving in transitie is naar een ecocentrische samenleving, waarin individu en collectief, geest en materie, weer in evenwicht zijn.”
Eerlijke transitie voor draagvlak
“Door het accent te leggen op een “eerlijke” transitie creëer je draagvlak voor verandering. Het tegengaan van de klimaatverandering kost ons allemaal geld en energielasten zullen stijgen. Belangrijk is waar de rekening komt te liggen en of die rekening ook eerlijk en rechtvaardig wordt verdeeld over bedrijven en groepen huishoudens. Wie betaalt de energietransitie en wie profiteert vooral? Het uitgangspunt is daarbij altijd geweest dat de zwaarste schouders de zwaarste lasten moeten dragen en de vervuiler betaalt. Lagere inkomens moeten daarbij worden ontzien.”
Energietransitie en democratie
”Energietransitie is ook een democratische revolutie in termen van toegang en controle. Het betekent dus ook een strijd om macht en zeggenschap. Hoe toegang bepaald wordt, wie de prijs bepaalt, hoe om te gaan met pieken en dalen in productie, en wie er wat reguleert zullen in toenemende mate betwiste vragen worden. Met andere besluitvormingsmechanismen dan het huidige centrale beleid. Met decentralisatie én internationalisering is ook de vraag naar nieuwe sturingsvormen overduidelijk.”